Το προγραμματισμένο ναυάγιο

του Δημοσθένη Κούρτοβικ

Τα Νέα
4 Φεβρουαρίου 2012

Αν πρέπει να κρίνουμε από τον δημόσιο λόγο που εκφέρεται στην Ελλάδα εδώ και δύο χρόνια, υπάρχει ένας, ένας και μόνο τομέας που έχει μείνει ανέγγιχτος από την κρίση: οι συνειδήσεις. Με λιγοστές εξαιρέσεις, δεν διακρίνουμε σε όσα διαβάζουμε και ακούμε κανένα σοκ, καμιά τραυματικότητα, κανένα ράγισμα της φωνής, καμιά αναστάτωση της σκέψης, καμιά ανάγκη επανεξέτασης προηγούμενων πεποιθήσεων. Όλοι θεωρούν ότι δικαιώθηκαν για όσα έλεγαν πάντοτε. Για τους κεντροαριστερούς φταίει ο νεοφιλελευθερισμός, για τους νεοφιλελεύθερους ο κρατισμός, για τους κομμουνιστές ο καπιταλισμός (όπως και για το κάθε τι), για τους αναρχοαυτόνομους, τι άλλο, η εξουσία, για τους αντιμνημονιακούς το Μνημόνιο, για τους μνημονιακούς η μη εφαρμογή του Μνημονίου, για την ελίτ ο καθυστερημένος, διεφθαρμένος και ταραχοποιός λαός, για τον λαό η άπληστη, κλεπτοκρατική και αντεθνική ελίτ. Θα έμπαινε κανείς στον πειρασμό να διερωτηθεί τι νόημα έχει να μιλάμε για κρίση σε μια κοινωνία όπου όλοι αισθάνονται αθώοι και άμοιροι ευθυνών.

Στην πραγματικότητα όμως αυτό ακριβώς το φαινόμενο είναι το χειρότερο σύμπτωμα της κρίσης που μας μαστίζει. Γίνεται πολύς λόγος για το έλλειμμα παραγωγικότητας της χώρας, για τη σχεδόν ανύπαρκτη ανταγωνιστικότητά της. Αλλά η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα δεν είναι τόσο ζήτημα εργατοωρών και μισθών ή ημερομισθίων.

Εξαρτώνται προπαντός από την ικανότητα μιας κοινωνίας και των ατόμων της να συλλαμβάνουν τον εαυτό τους με καινούργιους τρόπους και ν' ανοίγουν έτσι ολοένα καινούργια πεδία δραστηριοτήτων. Παντού, σε όλους τους χώρους, από την οικονομία ώς τον πολιτισμό, η καινοτόμα παραγωγικότητα προϋποθέτει ένα είδος ανησυχίας, που δεν σημαίνει απλώς πνευματική εγρήγορση, όπως εννοούμε συνήθως τη λέξη σε τέτοια συμφραζόμενα, αλλά και μια αίσθηση συνεχούς εκκρεμότητας στους λογαριασμούς μας με τη ζωή και τον εαυτό μας, μια επ' αόριστον αναβολή της αποτίμησης των έργων και των δυνατοτήτων μας, γιατί τα νοούμε ως ανολοκλήρωτα ακόμα. Πώς όμως να στεριώσει και να διαχυθεί μια τέτοια στάση σ' ένα σύνολο όπου όλοι ανεμίζουν θριαμβευτικά τις σημαίες τους, ενώ το έδαφος υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους;

Περισσότερα