Η καταστροφή ενός θεσμού

του Αρίστου Δοξιάδη

Καθημερινή
20 Οκτωβρίου 2013

Η φορολογική επιδρομή του τελευταίου έτους δεν πρόκειται να βγει σε καλό, αλλά τουλάχιστο έχει μια κάποια εξήγηση: η κυβέρνηση αγωνιά να δημιουργήσει δημοσιονομικό πλεόνασμα, και δεν θέλει να περικόψει περισσότερο τις δαπάνες. Μερικές ρυθμίσεις όμως είναι εντελώς ακατανόητες. Ενώ θα έχουν ελάχιστο και αμφίβολο δημοσιονομικό όφελος, καταστρέφουν τα θεμέλια της παραγωγικής βάσης και απομακρύνουν την προοπτική της ανάπτυξης. Αναφέρομαι στις διατάξεις που αφορούν στην ευθύνη φυσικών προσώπων για χρέη εταιρειών προς το Δημόσιο. Διαβρώνουν τον θεσμό της Ανώνυμης Εταιρείας σε βαθμό που ακυρώνει όλα όσα έγιναν τα τελευταία χρόνια για να δημιουργηθούν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις.

Υπάρχουν τουλάχιστο τρεις κρίσιμοι ρόλοι για να λειτουργεί καλά ο θεσμός. Πρώτος είναι ο μέτοχος, που είναι διατεθειμένος να βάλει χρήματα σε μια επιχείρηση που δεν την ελέγχει σε καθημερινή βάση. Για να το κάνει, πρέπει να ξέρει ότι δεν διακινδυνεύει τίποτε πέρα από το ποσό που κατέβαλε για να πάρει μετοχές. Αν η εταιρεία πτωχεύσει, δεν θα στραφεί κανένας εναντίον του για τα τυχόν χρέη της. Αυτή τη θεμελιακή αρχή καταπάτησε η κυβέρνηση με τον Ν. 4174/13, ορίζοντας ότι οι μέτοχοι θα πρέπει να επιστρέψουν μερίσματα που έλαβαν τα τελευταία τρία χρόνια πριν λυθεί η εταιρεία. Μπορεί δηλαδή να εμφανιστεί η εφορία κάποια μέρα και να ζητήσει από έναν πρώην μέτοχο χρήματα που είχε εισπράξει πριν από πέντε ή επτά χρόνια. Αν δεν τα έχει, μπορεί να χάσει το σπίτι του και να πάει φυλακή.

Δεύτερος είναι ο διευθύνων σύμβουλος, ή όποιος άλλος ασκεί διοίκηση. Αμείβεται ως στέλεχος. Δεν είναι δικά του ούτε τα κέρδη ούτε η περιουσία της εταιρείας. Για το ελληνικό κράτος αυτά είναι ψιλά γράμματα. Πρέπει να εξοφλήσει αυτός τα χρέη της εταιρείας προς το Δημόσιο, αν η εταιρεία δεν μπορεί να το κάνει. Εχει την ευθύνη ακόμα κι αν η εταιρεία καταστραφεί από σεισμό, ή επειδή μια μεγάλη κρίση εξαφάνισε τους πελάτες της, χωρίς ούτε να είχε δόλο ούτε να ήταν αμελής. Οσο πιο μεγάλη είναι η εταιρεία, τόσο πιο μεγάλο το ρίσκο να βρεθεί με ένα χρέος εκατομμυρίων από τη μια μέρα στην άλλη. Ο μόνος τρόπος να αποφύγει τον κίνδυνο είναι να κηρύξει πτώχευση με τα πρώτα σημάδια κινδύνου. Στην Ελλάδα, όποιος δεν έκλεισε από το 2010 την εταιρεία που διοικεί έχει αναλάβει μεγάλο προσωπικό ρίσκο.

Περισσότερα