Το σκιάχτρο της Βαϊμάρης

του Σταύρου Τσακυράκη

Τα Νέα
23 Ιανουαρίου 2013

Δεν συμμερίζομαι τις απόψεις όσων μπροστά στη γενικευμένη ανομία και τη συχνή χρήση βίας επισείουν το σκιάχτρο της Βαϊμάρης. Είναι βέβαιο ότι η ανομία που χαρακτηρίζει την κοινωνία μας από τις απλές εκδηλώσεις τής κοινωνικής ζωής, όπως το παρκάρισμα, έως τις δομικές κακοδαιμονίες μας, όπως η φοροδιαφυγή, δεν μπορεί να διατηρηθεί για πάντα. Το αίτημα για κοινωνική τάξη αργά ή γρήγορα θα κυριαρχήσει, είναι ζήτημα αυτοσυντήρησης.

Μπορεί η υπακοή στους νόμους να επιβληθεί με αυταρχισμό; Ω, ναι. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό το ενδεχόμενο. Οσο πιο γενικευμένη είναι η ανομία τόσο πιο πολύ γιγαντώνει το αίτημα για τάξη άνευ όρων. Από τα δεξιά η τάξη προσφέρεται ως αυτοσκοπός, από τα αριστερά ως το σιδηρούν μέσο για τη δημιουργία της μελλοντικής κοινωνίας. Μεταξύ των δύο άκρων μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες διαφορές, όμως ένα βασικό στοιχείο είναι κοινό: η βαθιά περιφρόνηση προς τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Μολονότι η δημοκρατία μας μπορεί να σπάσει είτε από τα δεξιά είτε από τα αριστερά, οι συγκρίσεις με ιδέες και καταστάσεις του παρελθόντος μού φαίνονται απλουστευτικές. Η οικονομική κρίση που διανύουμε δεν είναι όμοια με την κρίση του '29. Η πολιτική απαξίωση που επικρατεί δεν είναι ίδια με την απαξίωση της δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Οι ακραίες πολιτικές δυνάμεις σήμερα δεν είναι όπως οι ναζιστές ή οι κομμουνιστές της δεκαετίας του '30.

Η επικράτηση της δημοκρατίας ως οικουμενικής αξίας αρχίζει μετά την αγριότητα του ναζισμού και ολοκληρώνεται μετά την πτώση του σοβιετικού ολοκληρωτισμού. Σήμερα, η δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν μπορούν να αμφισβητηθούν με ιδεολογήματα του παρελθόντος. Τη δεκαετία του '30 η αμφισβήτηση ήταν ευθεία και συνολική. Αμφισβητούνταν η αξία της δημοκρατίας ως πολιτεύματος είτε διότι ήταν αναποτελεσματική (δεξιά) είτε διότι ήταν ταξική (αριστερά). Σήμερα ακόμη και πολιτικές δυνάμεις που συνδέονται ιδεολογικά με το παρελθόν αποφεύγουν την κατά μέτωπο επίθεση στην αξία της δημοκρατίας (π.χ. Λεπέν ή Φίνι). Δεν θα ήταν υπερβολή αν υποστηρίζαμε ότι το μέγιστο που επιδιώκουν τα άκρα στην Ευρώπη είναι μια μετατόπιση του κέντρου βάρους της δημοκρατίας προς το μέρος τους. Μέχρι εκεί φτάνουν οι επιδιώξεις τους, δεν τους παίρνει για τίποτα περισσότερο.

Περισσότερα