Ποιος δικαιούται να κυβερνά αυτόν τον τόπο;

του Αριστείδη Ν. Χατζή

Τα Νέα
26 Οκτωβρίου 2011

Ποιος δικαιούται να κυβερνά αυτόν τον τόπο; Το ερώτημα ελπίζαμε ότι είχε απαντηθεί ικανοποιητικά το 1875 και οριστικά το 1975, αλλά δυστυχώς συνεχίζει να μας απασχολεί μέχρι σήμερα. Ποιος δικαιούται να λαμβάνει αποφάσεις σε αυτή τη χώρα, ιδίως όταν αυτές αφορούν όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και άλλα άτομα;

Ο καλύτερος τρόπος λήψης αποφάσεων σε μια Πολιτεία είναι αυτός που ανακάλυψαν ουσιαστικά οι αρχαίοι Αθηναίοι - η αρχή της πλειοψηφίας, δηλαδή η δημοκρατική αρχή ως μέθοδος λήψης συλλογικών αποφάσεων. Η αρχή αυτή οδήγησε στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας με αποτέλεσμα οι δύο αυτές αρχές να ταυτίζονται πλέον. Καθώς οι συνθήκες δεν επιτρέπουν την άμεση δημοκρατία, ένα μεγάλο μέρος των Συνταγμάτων αφιερώνεται στη ρύθμιση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και ιδιαίτερα στον τρόπο με τον οποίο η εκάστοτε πλειοψηφία θα εκφράσει αποτελεσματικά τις επιθυμίες της και θα ελέγξει την πραγματοποίησή τους από τους εκπροσώπους της.

Το Σύνταγμα όμως καθιερώνει και τη φιλελεύθερη αρχή. Η φιλελεύθερη αρχή συνδέεται με αυτό που ονομάζεται κράτος δικαίου, δηλαδή το κράτος όπου κυρίαρχος είναι ο νόμος και όχι οι άνθρωποι. Η ιδέα του κράτους δικαίου αναπτύσσεται από τον Σωκράτη στον Κρίτωνα του Πλάτωνα, αλλά η περίφημη διατύπωση του Αριστοτέλη παραμένει πιο διάσημη: στην οργανωμένη Πολιτεία κυβερνούν οι νόμοι, όχι οι άνθρωποι. Οταν όμως είναι πολιτικά κυρίαρχος ο λαός, ποιοι νόμοι βρίσκονται υπεράνω της βουλήσεώς του και γιατί να υπάρχουν τέτοιοι νόμοι;

Την απάντηση έδωσε ο Τζέιμς Μάντισον, ο πατέρας του αμερικανικού Συντάγματος αλλά και της συνταγματικής κατοχύρωσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων: η αρχή της πλειοψηφίας, η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, η δημοκρατική αρχή δηλαδή, περιορίζεται από την αρχή του κράτους δικαίου, την αρχή της προστασίας των δικαιωμάτων, δηλαδή τη φιλελεύθερη αρχή. Ο περιορισμός λοιπόν του πολιτικά κυρίαρχου λαού γίνεται προς χάριν της προστασίας ενός σκληρού πυρήνα δικαιωμάτων. Ακόμα και αν αποφασίσει δημοκρατικά ο λαός και οι εκπρόσωποί του να παραβιάσουν αυτά τα δικαιώματα, το Σύνταγμα και οι φορείς που το προστατεύουν θα τους εμποδίσουν. Σε περίπτωση σύγκρουσης το Σύνταγμα, το κράτος δικαίου και η προστασία των δικαιωμάτων υπερισχύουν.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου εδώ

Κατέβασε το άρθρο σε PDF (όπως δημοσιεύθηκε στα Νέα)

Εδώ θα βρεις περισσότερα για τον James Madison