Ενας νόμος, η αρχή του τέλους;

του Νίκου Βέττα

Καθημερινή
13 Απριλίου 2012

Κάθε Ελληνας πολίτης έχει σπουδαίους λόγους να ενδιαφέρεται για την εφαρμογή του νέου νόμου στα πανεπιστήμια. Οχι μόνο γιατί η εκπαίδευση των νέων είναι από τις λίγες ελπίδες για το μέλλον ή γιατί το επώδυνο πλέον για τον ίδιο φορολογικό βάρος δεν μπορεί να χρηματοδοτεί συστηματικά μαύρες τρύπες. Αλλά και γιατί η μεταρρύθμιση ή μη των πανεπιστημίων σηματοδοτεί ευρύτερα και το εάν η ελληνική κοινωνία έχει τη θέληση να αλλάξει.

Η αποτελεσματική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος είναι από τις κύριες προϋποθέσεις για οικονομική ανάπτυξη, όπως και για κοινωνική δικαιοσύνη και ουσιαστική δημοκρατία. Ομως, οι στρεβλώσεις στα πανεπιστήμια ήταν τις τελευταίες δεκαετίες πολλές και όλο και πιο επώδυνες. Προέρχονταν κατά κύριο λόγο από το πώς αντιμετωπίζονταν αυτά από την πολιτεία. Η συμμετοχή των κομματικών φοιτητικών παρατάξεων στη διοίκηση αποδείχθηκε καταλυτικός παράγοντας ανωμαλίας. Παράλληλα, τα ανώτατα ιδρύματα αντιμετωπίζονταν ως κρατικά παραρτήματα, με ελάχιστη ανεξαρτησία, αλλά και χωρίς απαιτήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Οσοι από τους καθηγητές δεν είχαν τη διάθεση ή την ικανότητα να παράγουν ακαδημαϊκό έργο, είχαν κάθε ευκαιρία να εξυπηρετήσουν την προσωπική τους ανέλιξη, αλλά και να διεκδικήσουν τον έλεγχο του χώρου τους. Η συστηματική εκκόλαψη κομματικών στρατών εξυπηρετούσε σφόδρα το πολιτικό σύστημα, το οποίο βέβαια ανταπέδιδε τη χάρη με διορισμούς στο Δημόσιο και ρουσφέτια. Ολα αυτά βέβαια, κάτω από ένα δήθεν προοδευτικό προσωπείο - αν και ποτέ δεν εξηγήθηκε τι μπορεί να χαρακτηρίζει ως προοδευτική μια πρακτική που απέκλειε τα παιδιά των μη πλούσιων οικογενειών από μια ποιοτική παιδεία. Ετσι, ενώ υπάρχουν στη χώρα μας πολλοί εξαιρετικής ποιότητας καθηγητές και φοιτητές, κάθε πρωτοβουλία όσων επεδίωκαν να ξεφύγουν από την ισοπέδωση συνθλίβονταν -συχνά μαζί με το ηθικό τους- μέσα στην ισοπεδωτική γραφειοκρατία, την αναξιοκρατία και τον εκφοβισμό.

Ισως γιατί η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο ή λόγω μιας ιδιαίτερης συγκυρίας, η πολιτεία υιοθέτησε πριν από μερικούς μήνες νέους κανόνες. Κανένα νομοθετικό πλαίσιο δεν είναι τέλειο, ούτε ίσως χρειάζεται να είναι. Ομως, το νέο πλαίσιο, που έτυχε πρωτοφανούς κοινοβουλευτικής και ευρύτερης υποστήριξης, κινείται σε τέσσερις άξονες που δημιουργούν βάσιμες ελπίδες. Πρώτον, αποσυνδέει τη διοίκηση των πανεπιστημίων από τις κομματικές φοιτητικές παρατάξεις. Δεύτερον, ενισχύει την αυτονομία και αυτοτέλειά τους επιτρέποντας στο καθένα από αυτά να χαράξει την πορεία του. Τρίτον, θέτει τα πανεπιστήμια υπό συστηματική αξιολόγηση και δημιουργεί κίνητρα αριστείας. Τέταρτον, ενισχύει την εξωστρέφειά τους και διευκολύνει την καλλιέργεια σχέσεων με ιδρύματα και καθηγητές από το εξωτερικό. Οι πολιτικοί κινήθηκαν -ίσως με καθυστέρηση, και όχι με τον τέλειο τρόπο- προς τη σαφώς σωστή κατεύθυνση και αυτό πρέπει να αναγνωρισθεί.

Περισσότερα