Το μεταίχμιο

του Στάθη Ν. Καλύβα

Καθημερινή
5 Φεβρουαρίου 2012

Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια σχεδόν ανεπαίσθητη αλλά δραματική ψυχολογική μεταστροφή στην ευρωπαϊκή σκηνή. Δεν έχει βέβαια λήξει η κρίση του ευρώ, όμως τα πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Η αλλαγή αυτή, που δρομολογήθηκε στην ευρωπαϊκή σύνοδο του Δεκεμβρίου και επιβεβαιώθηκε στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής, είναι το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο που περιορίζει τα ελλείμματα και εισάγει αυστηρούς μηχανισμούς δημοσιονομικού ελέγχου. Πρόκειται για κοσμοϊστορική αλλαγή, αφού κυρίαρχα κράτη αποφάσισαν στο όνομα μιας υπερεθνικής ένωσης και με τη θέλησή τους να θυσιάσουν ένα κεντρικό στοιχείο της εθνικής τους κυριαρχίας, τον έλεγχο των δημόσιων οικονομικών. Η απόφαση αυτή, που οι περισσότεροι αρχικά λοιδόρησαν ως «μια απ’ τα ίδια», ενισχύθηκε από την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να χρηματοδοτήσει τις τράπεζες, δίνοντας έτσι μια τεράστια ανάσα στις ομολογιακές αγορές της Ιταλίας και της Ισπανίας και απορροφώντας με άνεση το σοκ των πρόσφατων πιστοληπτικών υποβαθμίσεων. Η μεταστροφή ήταν φανερή στο Νταβός. Στον βαθμό που οι οικονομικές κρίσεις έχουν ψυχολογικές βάσεις, αποτελεί την πρώτη απτή ένδειξη πως η Ευρώπη θα καταφέρει να ξεπεράσει την κρίση με επιτυχία.

Παραμένουν τρία ζητήματα προς επίλυση. Το πρώτο είναι μακροπρόθεσμο και αφορά τη δημοκρατική νομιμοποίηση μιας δημοσιονομικά ενωμένης Ευρώπης και τη δόμηση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας. Αυτά είναι απαραίτητα στοιχεία για τη διαχείριση των αναπόφευκτων οικονομικών ανισορροπιών ανάμεσα στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Το δεύτερο είναι μεσοπρόθεσμο και αφορά το θέμα της ανάπτυξης, εφόσον η τιθάσευση του χρέους μπορεί να είναι αναγκαία αλλά όχι απαραίτητα και ικανή οδός ανάπτυξης.

Το τρίτο ζήτημα είναι βραχυπρόθεσμο και ακούει στο όνομα Ελλάδα. Οπως έγραψε πρόσφατα ο Βρετανός διανοητής Timothy Garton Ash, μια πιθανή χρεοκοπία της Ελλάδας μπορεί να τινάξει στον αέρα εν τη γενέσει της αυτή την ψυχολογική μεταστροφή. Υποστηρίζει λοιπόν, πως «σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας η Ευρωζώνη θα πρέπει να κινηθεί πολύ γρήγορα γα να δείξει ότι δεν θα αφήσει την Πορτογαλία να καταρρεύσει με τον ίδιο τρόπο. Αυτό, όμως, αν επιτευχθεί θα μπορούσε να σημάνει ένα σημείο καμπής. Θα χαραχθεί μια γραμμή». Με άλλα λόγια, και αντίθετα απ’ ό,τι υποστηρίζουν πολλά ΜΜΕ στην Ελλάδα, η πραγματική κόκκινη γραμμή δεν θα προηγηθεί αλλά θα ακολουθήσει μια ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας και θα χαραχθεί από τους Ευρωπαίους πολιτικούς και όχι τους Ελληνες ομολόγους τους.

Περισσότερα