Μόνη λύση η ομοσπονδία

του Π.Κ. Ιωακειμίδη

Τα Νέα
28 Σεπτεμβρίου 2012

Αποτελεί η ομοσπονδία την απάντηση στο πρόβλημα της Ευρώπης; Τους τελευταίους μήνες ολοένα και πυκνώνουν οι φωνές υπέρ της ομοσπονδιοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως ριζική απάντηση στην κρίση, και ως πρόκληση για βαθύτερη ενοποίηση. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζ. Μ. Μπαρόζο επίσημα διακήρυξε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν λίγες μέρες ότι η Ενωση θα πρέπει να μετεξελιχθεί σε «ομοσπονδία εθνικών κρατών», ιδέα που αρχικά είχε διατυπώσει ο Ζακ Ντελόρ. Οι ηγετικές μορφές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γκι Βέρχοφστατ και Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, σε κοινό κείμενό τους, προτείνουν επίσης την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης μέσω της κατάρτισης ενός νέου Συντάγματος. Η πλειοψηφία επίσης του Ευρωκοινοβουλίου υποστηρίζει σταθερά την ομοσπονδιοποίηση. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι η Γερμανία επανέφερε στην ατζέντα της ευρωπαϊκής ενοποίησης τον στόχο της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας, ενώ μια ομάδα έντεκα κρατών - μελών (ανάμεσά τους η Γαλλία και η Πολωνία), σε κοινό κείμενο που επεξεργάστηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών, προτείνουν δέσμη μεταρρυθμίσεων που ουσιαστικά οδηγούν σε ομοσπονδιακή Ευρώπη. Αλλά και πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι τελικά η Ενωση και ειδικότερα η ευρωζώνη ή θα ομοσπονδιοποιηθεί ή θα οδηγηθεί σε διάλυση. Ετσι, έπειτα από αρκετά χρόνια στη διάρκεια των οποίων ο όρος ομοσπονδία ήταν η απαγορευμένη λέξη στην ευρωπαϊκή ατζέντα, η συζήτηση ξανανοίγει. Και ανοίγει σε μια περίοδο δεινής κρίσης για τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Αποτελεί όμως η ομοσπονδία τη λύση και είναι εφικτή η προώθησή της; Πρώτα απ' όλα πρέπει να σημειωθεί ότι η ομοσπονδία είναι σύνθετο και περίπλοκο σύστημα που στο πλαίσιο της Ενωσης ελάχιστες χώρες μέλη γνωρίζουν εμπειρικά τη λειτουργία του (πρωτίστως η Γερμανία και ακολουθούν η Αυστρία και το Βέλγιο). Γι' αυτό και υπάρχουν διαμετρικά αντίθετες εκτιμήσεις για τη σημασία και τις συνέπειές του. Για ορισμένες χώρες (π.χ. Γερμανία, Βέλγιο κ.ά.) το ομοσπονδιακό σύστημα σημαίνει αποκέντρωση εξουσιών, για κάποιες άλλες όμως (όπως π.χ. Ην. Βασίλειο) σημαίνει ακριβώς το αντίθετο - συγκέντρωση εξουσιών και κυριαρχίας σε ένα κέντρο, τις Βρυξέλλες. Και οι δύο εκτιμήσεις είναι κατά κάποιο τρόπο σωστές. Η ομοσπονδία οικοδομείται με την εκχώρηση όντως εξουσιών και κυριαρχίας σ' ένα πολιτικό κέντρο, είτε αυτό λέγεται Ουάσιγκτον, Βερολίνο ή Βρυξέλλες, αλλά από την άλλη μεριά ένα άλλο σημαντικό μέρος εξουσιών και κυριαρχίας παραμένει στα «συνιστώντα μέλη» της ομοσπονδίας που στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι τα εθνικά κράτη - μέλη της.

Περισσότερα