Η τυραννία της ακρασίας

του Χαρίδημου Κ. Τσούκα

Καθημερινή
18 Σεπτεμβρίου 2011

–Μπαμπά, θα χρεοκοπήσουμε;

– Κανείς δεν μπορεί να ξέρει, αλλά θεωρώ ότι είναι μια πολύ πιθανή εξέλιξη.

– Τι σε κάνει να το πιστεύεις αυτό;

– Οι πιο έγκυροι οικονομολόγοι προβλέπουν κάποιας μορφής χρεοκοπία. Χωρίς δραστική αναδιάρθρωση του χρέους, η χώρα δεν σώζεται. Δεν είναι αυτό όμως που με κάνει τόσο απαισιόδοξο όσο η δική μας ακρασία.

– Τι εννοείς;

– «Ακρασία» είναι ένας όρος του Αριστοτέλη για να περιγράψει το φαινόμενο όπου ξέρω τι είναι ορθό να πράξω αλλά δεν το πράττω. «Ο ακρατής πράττει εν γνώσει του άσχημες πράξεις υπό το κράτος του πάθους του» (Ηθικά Νικομάχεια, 1145β 12-13). Ο ακρατής είναι ανίκανος να ζήσει όπως θεωρεί ότι θα έπρεπε.

– Περίεργο δεν είναι αυτό;

– Ναι, το ίδιο έλεγε και ο Σωκράτης. Η υποβέλτιστη πράξη οφείλεται στην άγνοια, όχι στην ακρασία. Για τον Αριστοτέλη, όμως, η ακρασία είναι όχι μόνο υπαρκτή αλλά και επικίνδυνη. Η ακρασία προκύπτει στο μέτρο που το άτομο κυριαρχείται από τα πάθη του, έτσι ώστε να αποκτά ψευδή εικόνα των πεποιθήσεών του. Νομίζει ότι θέλει κάτι (π. χ. να κόψει το τσιγάρο), αλλά δεν το εννοεί.

– Και τι σχέση έχει αυτό με την κρίση που περνάμε;

– Μεγάλη. Η κυβέρνηση δεσμεύεται έναντι των δανειστών της να υλοποιήσει ρηξικέλευθες πολιτικές για τη μείωση του χρέους, αλλά διστάζει να τις υλοποιήσει. Καταφάσκει μεν, συμπεριφέρεται αντιφατικά δε. Τα παραδείγματα, πολλά. Τα προστατευμένα επαγγέλματα δήθεν άνοιξαν. Οι ιδιωτικοποιήσεις συμφωνήθηκαν, αλλά ακόμη περιμένουν. Η εργασιακή εφεδρεία αναβάλλεται διαρκώς. Δεσμευτήκαμε για συγκεκριμένα αποτελέσματα αλλά δεν πασχίζουμε να τα παραγάγουμε. Ο καθηγητής Σταύρος Θωμαδάκης, διακεκριμένος οικονομολόγος, μας έλεγε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου ότι φοβάται default by default! Κινδυνεύουμε να χρεοκοπήσουμε λόγω αδράνειας - γιατί αδυνατούμε να δράσουμε διαφορετικά.

Περισσότερα