Γιώργος Δερτιλής: «Εξω από το ευρώ; Καταστροφή τα σενάρια των νοσταλγών του Μάο»

Συνέντευξη στον Γιάννη Μπασκόζο

Το Βήμα
30 Απριλίου 2011

Ο καθηγητής κ. Γιώργος Δερτιλής μελετάει χρόνια το ελληνικό «Λερναίο», όπως το έχει χαρακτηρίσει, ελληνικό κράτος. Σε πρόσφατη ομιλία του στην Αθήνα ανέφερε πολλά παραδείγματα από παλιότερες οικονομικές και πολιτικές κρίσεις στη χώρα μας δείχνοντας ότι πολλά λάθη επαναλαμβάνονται, όπως και αρκετοί πολιτικοί και σήμερα πέφτουν στα ίδια λάθη του λαϊκισμού και του υπερπατριωτισμού. Είχε πει ότι η ιστορία μπορεί να μην επαναλαμβάνεται αμφισβητεί όμως το αν η πολιτική ηγεσία των κομμάτων έχει μάθει κάτι από όλα αυτά και ελπίζει στη δημιουργία νέων πολιτικών δυνάμεων. Ο κ. Δερτιλής είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, διευθυντής σπουδών της Ιcole des Hautes Ιtudes en Sciences Sociales στο Παρίσι και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Γ.Μ. Πώς μπορεί να βγει κανείς από αυτό τον φαύλο κύκλο κρίσεων, ο οποίος όπως είπατε πρόσφατα διατηρείται από τα μέσα του 19ου αιώνα;

Γ.Δ. Δεν είναι φαύλος κύκλος, είναι σπείρα που εξελίσσεται στον χρόνο, ένας κυκλώνας ή στρόβιλος. Κάθε διέξοδος αποκλείεται, θεωρητικά, όσο τον τροφοδοτούν οι ίδιες δυνάμεις και με την ίδια περίπου ένταση, όσο τον περιβάλλουν οι ίδιες διαρθρωτικές συνθήκες. Επειδή όμως στην ιστορία οι δυνάμεις και οι συνθήκες εξελίσσονται, ο στρόβιλος αλλάζει μορφή, δυναμική, ένταση. Πώς άραγε θα μπορούσε η Ελλάδα να βγει από την κρίση, πως θα μπορούσε ο πνιγμένος να βγεί από τον στρόβιλο; Mπορώ να αναφέρω απλώς ορισμένες προϋποθέσεις. Η πιο επείγουσα είναι προφανής: να πιαστεί όχι από τα μαλλιά του, αλλά από τα δοκάρια που του έτυχαν δίπλα του, ας πούμε ότι σήμερα είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ή το Ευρώ. Δεν ήταν αυτή η άμεση αντίδρασή μας στην κρίση. Επί ενάμιση χρόνο, οι δημαγωγοί όλων των παρατάξεων μας προτρέπουν να «αντισταθούμε αδιαπραγμάτευτα», λες και η διαπραγμάτευση θα ήταν ντροπή, λες και τα μαλλιά μας θα ήταν αποτελεσματικότερα από το σωσίβιο. Και ορισμένοι από μας τους ακολουθούν, χωρίς περίσκεψη. Εξ ίσου ανεπαρκείς ήταν και οι μετέπειτα αντιδράσεις μας. Δεν σκεφτόμαστε πόσες προϋποθέσεις είναι σήμερα δυσχερέστερες από ότι ήταν στο παρελθόν, πόσες συνθήκες μπορούν να ενισχύσουν τον στρόβιλο: π.χ., ένα γεωπολιτικό περιβάλλον πολύ απειλητικότερο από ότι ήταν πριν από το 1920, προτού η Μέση Ανατολή καταστεί η πυριτιδαποθήκη του πλανήτη και η Τουρκία προβιβαστεί σε περιφερειακή υπερδύναμη. Ούτε αξιοποιούμε όσες συνθήκες είναι σήμερα ασυγκρίτως καλύτερες, π.χ. τον πλούτο και την πείρα που έχει σωρεύσει η χώρα στους τελευταίους δύο αιώνες, αλλά και τη δημοκρατία που κατέκτησαν για μας οι προηγούμενες γενιές. Όλα αυτά τα ξεχνάμε ή τα θυσιάζουμε στα μικροσυμφέροντα του κόμματος, του συνδικάτου, της επιχείρησης, του εαυτού μας. Γι’αυτό η σημαντικότερη και δυσχερέστερη προϋπόθεση είναι μια ευρύτερη παιδεία που θα περιλάμβανε την πολιτική προπαίδεια και τη συνείδηση του πολίτη. Αυτού του είδους την παιδεία δεν την παρέχουν επαρκώς στα παιδιά μας ούτε τα σχολεία ούτε οι οικογένειές τους ούτε το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Και δυστυχώς, η ευρύτερη παιδεία μιας κοινωνίας αναμορφώνεται με ιστορικές διαδικασίες μακράς πνοής - άρα, θα χρειαστούμε πολύ χρόνο.

Περισσότερα