Δωρητές οργάνων διά νόµου;

του Αριστείδη Χατζή

Τα Νέα
25 Μαΐου 2011

Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στην Βουλή με θέμα τη «δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων» έχει σαν σκοπό να αντιμετωπίσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: την ελάχιστη αλλά και σταθερά μειούμενη προσφορά οργάνων για μεταμόσχευση στην Ελλάδα. Προφανώς το πρόβλημα στην Ελλάδα, όπως και παγκόσμια, είναι η πολύ μικρή προσφορά οργάνων. Για να αυξήσει αυτήν την προσφορά η ελληνική κυβέρνηση υιοθέτησε μια κακή ιδέα που έχει ήδη εφαρμοστεί σε αρκετές χώρες: εάν δεν δηλώσουμε ρητά το αντίθετο, θεωρούμαστε όλοι δωρητές οργάνων μετά τον θάνατό μας. Είναι κακή ιδέα γιατί είναι πατερναλιστική και ταυτόχρονα αναποτελεσματική.

Πρόκειται για έναν ιδιότυπο πατερναλισμό που ονομάζεται καταχρηστικά «φιλελεύθερος πατερναλισμός» (τον οποίον προτείνουν οι Cass Sunstein και Richard Thaler στο πολυσυζητημένο βιβλίο τους Nudge). Η ιδέα είναι η εξής: πώς θα υποχρεώσουμε τα άτομα να φερθούν με τον τρόπο που θέλουμε χωρίς να περιορίζουμε τις επιλογές τους και να απαγορεύουμε όσες δεν μας αρέσουν. Θα εκμεταλλευτούμε την δύναμη της αδράνειας. Θα επιλέγουμε εμείς γι' αυτά και μετά θα τους δίνουμε τη δυνατότητα να αλλάξουν την επιλογή που εμείς κάναμε για το καλό τους. Πολλά άτομα δεν θα κάνουν τον κόπο να αλλάξουν την αυτόματη επιλογή. Άρα θα πετύχουμε αυτό που θέλουμε με μικρό κόστος για την αυτονομία του ατόμου. Δεν θα το υποχρεώσουμε να κάνει κάτι, απλά θα το σπρώξουμε (nudge) προς την «ορθή» κατεύθυνση. Θα φερθούμε πατερναλιστικά αλλά με «φιλελεύθερο» τρόπο! Όμως ο «φιλελεύθερος πατερναλισμός» αποτελεί λογικό οξύμωρο - διότι ο πατερναλισμός δεν μπορεί να είναι φιλελεύθερος.

Περισσότερα

(σχετικό υλικό θα βρείτε εδώ)